środa, 22 lutego 2012

General Dynamics F-16 Fighting Falcon

F-16 Fighting Falcon (ang. Walczący Sokół) – samolot wielozadaniowy zaprojektowany przez amerykańską wytwórnię General Dynamics. Od 1993 roku produkowany przez Lockheed Corporation, obecnie Lockheed Martin. Od drugiej połowy lat 70 XX w. do 2007 roku wyprodukowano 4459 egzemplarzy.
F-16 jest użytkowany przez siły powietrzne 25 krajów, w tym Polski (do której pierwsza para trafiła 8 listopada 2006 roku). W Polsce, wbrew dosłownemu tłumaczeniu, przyjęto nazwę "Jastrząb" dla odróżnienia od używanego w polskim lotnictwie śmigłowca wielozadaniowego PZL W-3 Sokół. Wśród amerykańskich pilotów znany pod nazwą Viper (Żmija).
Cena jednego egzemplarza (bez uzbrojenia) dla wersji F-16C/D wynosiła w 1998 prawie 19 milionów USD[1]. Cena jednostkowa egzemplarza dla Polski wraz z bogatym pakietem logistycznym i najnowocześniejszym uzbrojeniem wyniosła 73 mln USD[2], z czego wartość samego samolotu to około 35 mln USD.[3]
F-16 jest myśliwcem 4 generacji, zaprojektowanym i wprowadzonym do produkcji seryjnej w latach 70 XX w. w znacznej mierze w wyniku doświadczeń zdobytych w latach 60 XX w. Najnowsze wersje samolotu spełniają wymagania myśliwców generacji 4.5. F-16 powstał w rezultacie badań rozpoczętych w ramach programu Lightweight Flighter Program, zapoczątkowanego przez Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych w roku 1960. W czasie projektowania szczególnie duże znaczenie miała analiza doświadczeń zdobytych w czasie konfliktów zbrojnych, w których uczestniczyły Stany Zjednoczone, w szczególności z wojny w Wietnamie.
Pierwotnie miał on być dziennym myśliwcem lekkim, uzupełnieniem cięższego F-15 Eagle. Wpływ na kształt projektu miała także tzw. doktryna elastycznego reagowania zakładająca dostosowanie środków walki do zagrożenia, w pierwszej kolejności użycie broni konwencjonalnej, a w następstwie dopiero broni jądrowej. Obydwa etapy wymagały użytkowania szybkich, niewielkich samolotów zdolnych do przenoszenia różnych rodzajów broni. Dlatego też od początku planowane było dostosowanie F-16 do ataków na cele naziemne.
Pierwszy oblot prototypu myśliwca, o oznaczeniu YF-16 odbył się 2 lutego 1974. Po modyfikacjach w konstrukcji i wyposażeniu został on wprowadzony do produkcji w wersjach jedno i dwumiejscowej w 1976. Pierwszy egzemplarz trafił na uzbrojenie Sił Powietrznych USA w styczniu 1979. Projekt był jednak dalej modyfikowany w celu optymalizacji osiągów i wyposażenia, tak aby samolot był możliwie najbardziej wielozadaniowy. W latach 80 XX w. wprowadzono do produkcji seryjnej nowe wersje C i D, które do początku lat 90. zastąpiły wszystkie używane w USA F-16 A i B. W roku 1993 produkcja seryjna została przeniesiona do Lockheed Corporation, po tym jak firmie tej został sprzedany dział produkcji lotniczej General Dynamics. W roku 1995 Lockheed połączył się z Martin Marietta, tworząc Lockheed Martin, koncern, który do dzisiaj jest największym producentem F-16, w tym wszystkich egzemplarzy, które trafiły do Polski. Pomimo upływu ponad 30 lat od jego oblotu, dzięki systematycznemu rozwojowi i zwiększaniu możliwości bojowych samolot ten wciąż zachowuje wysokie walory bojowe i będzie stanowił wyposażenie amerykańskich sił powietrznych jeszcze przez co najmniej dwie kolejne dekady, a w innych państwach może nawet dłużej. Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych nie są obecnie zainteresowane kolejnymi wersjami F-16, ze względu na plany wprowadzenia do eksploatacji myśliwców nowszej, piątej generacji, w szczególności F-35, który posiada cechy samolotu niewykrywalnego dla radarów. Nie zmienia to faktu, że projekt jest nadal rozwijany przez Lockheed Martin, który proponuje nowe wersje samolotu innym państwom.

Zastosowanie bojowe

Samoloty F-16 wielokrotnie uczestniczyły w operacjach bojowych, jako samoloty szturmowe i myśliwskie. Zestrzeliły łącznie przynajmniej 72 samoloty bojowe i transportowe.
Pierwszy raz w walce zostały użyte przez Izrael 7 czerwca 1981 podczas ataku na reaktor atomowy Osirak w Iraku.
Pierwszym obcym samolotem zestrzelonym przez F-16 był w 1981 syryjski myśliwiec MiG-21 produkcji radzieckiej. Ogółem w roku 1981 izraelskie F-16 pokonały przynajmniej sześć Migów-21.
Kolejne zastosowanie bojowe F-16 znalazły w roku 1982 w bitwie nad doliną Bekaa w czasie wojny libańskiej. Stany Zjednoczone i Izrael podały informację o zniszczeniu 44 samolotów syryjskich.
W styczniu 1991 doszło do najliczniejszego dotychczas użycia F-16 w liczbie 249 maszyn w czasie operacji Pustynna Burza. F-16 wykonały wtedy 13 500 lotów, w tym 4000 w nocy. Głównym zastosowaniem F-16 były misje szturmowe i bombardowania, jednak zestrzeliły także dwa samoloty irackie typu MiG-29 i MiG-25, utracono dziewięć samolotów, z których pięć zostało zestrzelonych, natomiast cztery rozbiły się z innych przyczyn.
W latach 19861988 samoloty te użyte były przez Pakistan w czasie wojny domowej w Afganistanie i zestrzeliły wtedy cztery Su-22, jeden transportowy An-26, dwa MiG-23 i jednego Su-25, które naruszyły przestrzeń powietrzną Pakistanu.

Wersje

F-16 jest wielozadaniowym samolotem myśliwskim, wyprodukowanym do dziś w liczbie ponad 4000 egzemplarzy. Obecnie jest to najpopularniejszy samolot bojowy na świecie. Wprowadzono do użytku 6 podstawowych wersji maszyny, spośród których A, B i E to warianty jednomiejscowe, natomiast C, D i F - dwumiejscowe. Wersje dwumiejscowe nie służą tylko szkoleniu - jak w przypadku pozbawionego radaru MiG-29UB, lecz są przeznaczone także do skomplikowanych misji bojowych, wymagających wytężonej pracy obydwu pilotów. Każda z wersji maszyny różni się najczęściej budową skrzydeł i kadłuba, a także innymi szczegółami technicznymi. Bardzo znaczne są jednak różnice w wyposażeniu w ramach każdej z wersji samolotu F-16. Każdy kolejny wariant wyposażenia nazywany jest blokiem. Pierwszy blok produkcyjny oznaczony był liczbą 1, natomiast tradycyjnie kolejne bloki oznacza się rosnącymi wielokrotnościami 5. Natomiast jeżeli dwa bloki projektowane są równocześnie, jeden z nich oznaczany jest numerem wyższym od poprzedniego o 2. Wyprodukowano następujące wersje F-16:
  • YF-16 – prototyp F-16A, oblatany w 1974, pozbawiony radaru, rywal YF-17 Cobra
  • YF-16CCV – YF-16 z aparaturą pomiarową do badań w locie
  • F-16A i F-16B,
Block 1 – pierwsza seria produkcyjna, przeznaczone do późniejszej modernizacji
Blok 5/10 – druga seria,
Blok 15 – wersja 10 z nowymi systemami zarządzania uzbrojeniem, a także nowym radarem typu AN/APG-66,
Blok 15 ADF – Air Defense Fighter dla Gwardii Narodowej przenoszące pociski AIM-7 Sparrow,
Blok 15 OCU – Operational Capability Upgrade z silnikami F100-PW-220, HUD z Blok 25, pociski AGM-65 Maverick i wsparcie dla AIM-120 AMRAAM (których nie przenosiły),
Blok 150C – samoloty bloków 1, 5 i 10 zmodernizowane do bloku 15
Blok 20 – nowe samoloty dla Tajwanu identyczne jak Blok 15 OCU po modernizacji MLU
  • F-16AM i F-16BM
Blok 20 MLU – samoloty F-16A/B (blok 15) zmodernizowane w ramach programu Mid-life update, uzbrojone jak F-16C/D
  • F-16B-2,
  • F-16C i F-16D,
Blok 25 – pierwsza seria F-16C/D, z nowym radarem AN/APG-68, rozwijanym dalej i instalowanym w kolejnych blokach aż do dziś
Blok 30 – pierwsza seria z wyświetlaczami LCD w kokpicie, przystosowana do przenoszenia nowego uzbrojenia, w pełni wykorzystująca możliwości radaru AN/APG-68. Posiada silnik Pratt & Whitney F-100-PW-220
Blok 32 – wariant bloku 30 z silnikiem General Electric F-110-GE-100
Blok 40/42 - seria nazywana także "Night Falcon", wyposażona w unowocześniony cyfrowy system sterowania, radar AN/APG-68 w nowej wersji V, przystosowana do przenoszenia zasobników celowania nocnego LANTIRN,
Blok 50 – blok wprowadzony do produkcji w roku 1996 już przez Lockheed-Martin, wyposażony w unowocześniony silnik General Electric F110-GE-129, a także radar AN/APG-68 (V5).
Blok 52 – blok 50 z unowocześnionym silnikiem Pratt & Whitney F100-PW-229
Blok 50D – wersja blok 50 przystosowana do zwalczania radarów przy pomocy pocisku AGM-88 HARM (High-speed Anti-Radar Missile),
Blok 50+ – modernizacja blok 50 z radarem APG-68(V)9, system lotu wg rzeźby terenu, przystosowana do przenoszenia bomb JDAM (Joint Direct Attack Munition).
Blok 52+ - wersja nazywana także advanced 52, odpowiednik wersji 50+ z silnikami Pratt & Whitney F100-PW-229, obecnie w produkcji
  • F-16E i F-16F,
Blok 60 – radar AN/APG-80, silnik F110-GE-132, system zakłócania ALQ-165, wbudowanie na stałe urządzenie LANTIRN i dodanie systemu APU- silnik rozruchowy.
Blok 60/62 – projekt zainstalowania awioniki z F-22
  • F-16N,
  • TF-16N,
  • RF-16C (F-16R),
  • FS-X (Mitsubishi F-2),
  • F-16/79,
  • F-16/101,
  • F-16AFTI,
  • NF-16A AFTI,
  • F-16XL A/B SCAMP,
  • F-16I – myśliwiec szturmowy dla Izraela na bazie F-16D Blok 52,
  • F-16IQ – zubożałe F-16C/D Blok 52+ dla Iraku,
  • NF-16D (VISTA),
  • NF-16D MATV,
  • F-16ES
  • F-16X.
Na uwagę zasługuje także japońska wersja F-16 - wyprodukowany przez Mitsubishi Heavy Industries lekki myśliwiec morski Mitsubishi F-2 o obniżonym echu radarowym, przystosowany do zwalczania statków przeciwnika.
Samolot ma 8 węzłów uzbrojenia, do których można podwiesić rozmaite uzbrojenie.

Produkcja seryjna

Information icon.svg Osobny artykuł: produkcja seryjna samolotu F-16.
Produkowany od drugiej połowy lat 70. do chwili obecnej F-16, jest użytkowany przez siły powietrzne 25 krajów, w tym Polski (pierwsze dostawy miały miejsce 8 listopada 2006 roku). 8 maja 2008, prawie 30 lat po rozpoczęciu produkcji, dostarczony do Polski F-16C #4069 był 4400 szesnastką, F-16 jest aktualnie najbardziej rozpowszechnionym samolotem bojowym na świecie.
Produkcja rozpoczęta została w roku 1977 przez General Dynamics. W roku 1993 została ona przejęta przez Lockheed Corporation, a następnie w 1995 przez Lockheed Martin. Poza Stanami Zjednoczonymi F-16 produkowane były na licencji na potrzeby państw sojuszniczych w Europie (belgijska SABCA i wytwórnia lotnicza Fokker w Holandii, zaangażowane były także Dania, Norwegia) oraz przez koreański KAI. Obecnie największym producentem poza USA jest turecka firma TAI. W Japonii natomiast produkowane są bardzo głęboko zmodyfikowane wersje F-16: FS-X, zwane również Mitsubishi F-2.
Samoloty sprzedawane są w ramach programu Foreign Military Sales i z wyjątkiem maszyn licencyjnych dostarczane są z insygniami USAF, z tego powodu 46 egipskich F-16 zbudowanych w Turcji dostarczono najpierw do USA, skąd dopiero odleciały do Egiptu.
Produkcja nowych F-16 w USA powinna zakończyć się w 2015, po wyczerpaniu zamówienia z Egiptu na 20 maszyn i ostatnigo irackiego na 18-36 F-16IQ.[4] Obecnie trwa produkcja 30 F-16C/D montowanych w Turcji przez TAI. Łączna liczba wyprodukowanych F-16 powinna przekroczyć 4540 sztuk.

Użytkownicy samolotów F-16 na świecie

F-16C - Polska - 2 Skrzydło Lotnictwa Taktycznego - 09.11.2006 - ceremonia nadania samolotowi imienia "Jastrząb".
F-16A Block 10B MLU - Holandia - 25.09.2011 - malowanie pokazowe F-16 Demo Team.
Samoloty F-16 eksploatowane są przez siły powietrzne 25[5] krajów. Po 33 latach od momentu wejścia do służby w USAF, eksploatowanych jest około 3000 F-16, żaden z odbiorców nie wycofał z uzbrojenia wszystkich samolotów.
  1.  Bahrajn - 21 F-16C/D blok 40
  2.  Belgia - 69 (dostarczono 160) F-16AM/BM blok 20 MLU
  3.  Chile - 46 F-16C/D blok 50+ i F-16AM/BM blok 20 MLU
  4.  Dania - 30 (dostarczono 77) F-16AM/BM blok 20 MLU
  5.  Egipt- 204 + 20 (dostarczono 220) F-16A/B blok 15 oraz F-16C/D blok 32 i 40, zamówiono blok 52+
  6.  Grecja - 157 (dostarczono 170) F-16C/D blok 30, 50, 52 i 52+
  7.  Holandia - 87 (dostarczono 213) F-16AM/BM blok 20 MLU
  8.  Indonezja - 10 (dostarczono 12) F-16A/B blok 15 OCU
  9.  Irak - zamówiono 18 F-16IQ[6]
  10.  Izrael - 327 (dostarczono 362) F-16C/D blok 30, 40 i F-16I(F-16D blok 52+)
  11.  Jordania - 58 F-16AM/BM blok 20 MLU
  12.  Korea Południowa - 169 (dostarczono 180) F-16C/D blok 32 i 52
  13.  Maroko - 24 F-16 blok 52+
  14.  Norwegia - 57 (dostarczono 74) F-16AM/BM blok 20 MLU
  15.  Oman - 12 F-16 blok 50
  16.  Pakistan - 63 (dostarczono 72) F-16A/B blok 15, OCU, MLU i F-16C/D blok 52+
  17.  Polska - 48 F-16C/D blok 52+
  18.  Portugalia - 38 (dostarczono 45) F-16AM/BM blok 20 MLU
  19.  Singapur - 62 F-16C/D blok 52/52+
  20.  Stany Zjednoczone - 1262 (dostarczono 2231) F-16A blok 1, F-16B blok 15, F-16C/D blok 25, 30, 32, 40,50,52 oraz TF-16N blok 30
  21.  Tajlandia - 55 (dostarczono 59) F-16A/B blok 15 OCU/ADF
  22.  Tajwan - 145 (dostarczono 150) F-16A/B blok 20
  23.  Turcja - 237 (dostarczono 270) F-16C/D blok 30, 40 i 50
  24.  Wenezuela - 20 (dostarczono 24) F-16A/B blok 15
  25.  Włochy - 14 F-16A/B blok 15 ADF (wypożyczone od USAF )
  26.  Zjednoczone Emiraty Arabskie - 79 (dostarczono 80) F-16E/F blok 60

Niedoszli użytkownicy

  • Iran - zamówił 160 i kolejne 140 maszyn w 1976, do 1978 przeszkolono personel i przygotowano infrastrukturę, ale z powodu wybuchu rewolucji islamskiej w 1979 żadnego nie dostarczono, a 79 maszyn z irańskiej puli trafiło do Izraela.
  • Nowa Zelandia - Zamówienie na 28 nowych, objętych embargiem pakistańskich F-16 blok 15 OCU anulowano.
  • Rumunia - w 2010 roku rząd Rumunii przyjął ofertę USA dotyczącą przekazania i modernizacji 24 używanych F-16C/D blok 25 za 1,4 mld USD, jednak z powodu problemów finansowych do transakcji nie doszło.[7]

Przypisy

F-16 Fighting Falcon
F-16C block 52+
F-16C block 52+
Dane podstawowe
Państwo Stany Zjednoczone
ProducentLockheed Martin
KonstruktorGeneral Dynamics
Typwielozadaniowy samolot myśliwski
Konstrukcjametalowa półskorupowa
Załoga1 lub 2 pilotów
Historia
Data oblotu2 lutego 1974
Lata produkcjiod 1976
Dane techniczne
NapędF-16A/B: 1 x Pratt & Whitney F100-PW-220
F-16C/D: 1 x Pratt and Whitney F-100-PW-200/220 lub
1 x General Electric F-110-GE-100
CiągF100: 64,9 kN (105,7 kN z dopalaniem)
F110: 76,3 kN (128,9 kN z dopalaniem)
Wymiary
Rozpiętość9,80 m
Długość14,80 m
Wysokość4,80 m
Powierzchnia nośna27,87 m²
Profil skrzydłaNACA 64A204
Masa
Własna8272 kg
Startowa16 875 kg
Uzbrojenia7 700 kg
Osiągi
Prędkość maks.2300 km/h (2,02 Ma)
Prędkość przelotowa1000 km/h
Prędkość minimalna230 km/h
Prędkość wznoszenia255 m/s (340 m/s Block 50/52)
Pułap15 240 m
Zasięg3200 km
Promień działania550 km
Rozbieg250 m
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 × działko M61 Vulcan
Pociski rakietowe:
6 × AIM-9 Sidewinder, 6 × AIM-120 AMRAAM, 6 × Python-4, 6 × AGM-65 Maverick, 4 × AGM-88 HARM, 4 × Penguin, 2 × AGM-84D Harpoon
Uzbrojenie bombowe:
2 × CBU-87, 2 × CBU-89, 2 × CBU-97, 4 × GBU-10, 6 × GBU-12, 6 × Paveway, 4 × JDAM, 4 × bomba Mk 80
Broń jądrowa:
B43, B57, B61, B83
Użytkownicy
World operators of F-16 2007.png
Rzuty
Rzuty samolotu
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
F-16 Fighting Falcon (ang. Walczący Sokół) – samolot wielozadaniowy zaprojektowany przez amerykańską wytwórnię General Dynamics. Od 1993 roku produkowany przez Lockheed Corporation, obecnie Lockheed Martin. Od drugiej połowy lat 70 XX w. do 2007 roku wyprodukowano 4459 egzemplarzy.
F-16 jest użytkowany przez siły powietrzne 25 krajów, w tym Polski (do której pierwsza para trafiła 8 listopada 2006 roku). W Polsce, wbrew dosłownemu tłumaczeniu, przyjęto nazwę "Jastrząb" dla odróżnienia od używanego w polskim lotnictwie śmigłowca wielozadaniowego PZL W-3 Sokół. Wśród amerykańskich pilotów znany pod nazwą Viper (Żmija).
Cena jednego egzemplarza (bez uzbrojenia) dla wersji F-16C/D wynosiła w 1998 prawie 19 milionów USD[1]. Cena jednostkowa egzemplarza dla Polski wraz z bogatym pakietem logistycznym i najnowocześniejszym uzbrojeniem wyniosła 73 mln USD[2], z czego wartość samego samolotu to około 35 mln USD.[3]

Żródło:http://pl.wikipedia.org/wiki/General_Dynamics_F-16_Fighting_Falcon

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz